Από την «ιδανική» σχέση στην αντιμετώπιση κρίσεων. Θεραπευτική προσέγγιση.

Η κοινή απόφαση δύο ανθρώπων να μοιραστούν τη ζωή τους δημιουργεί το ζευγάρι. Η απόφαση αυτή εκκινεί από τη βαθύτερη ανάγκη του ανθρώπου για βαθιά σύνδεση και στενή επαφή με έναν άλλο άνθρωπο.

Κάθε σχέση έχει στάδια που περιλαμβάνουν:

• Τη γνωριμία που έχει διάρκεια έως περίπου 6 μήνες και στην οποία ο κάθε σύντροφος εμφανίζει τον καλύτερό του εαυτό.
• Την αναγνώριση που διαρκεί από 6 μήνες έως 2 χρόνια κατά προσέγγιση, στην οποία οι δυο σύντροφοι γνωρίζονται καλύτερα, δηλαδή ανακαλύπτουν περισσότερες πλευρές ο ένας του άλλου, τόσο ευχάριστες και θετικές όσο και αρνητικές και λιγότερο ευχάριστες. Σε αυτό το στάδιο αρχίζουν να μπαίνουν κοινοί στόχοι.
• Την επένδυση που εκτείνεται από τα 2 χρόνια και μετά, όπου το ζευγάρι πιθανόν να προχωρήσει σε μια πιο δεσμευτική σχέση, που μπορεί να περιλαμβάνει γάμο, απόκτηση παιδιών, απόκτηση κοινής περιουσίας, κοινές οικονομικές επενδύσεις κ.ο.κ.

Η σχέση συνήθως ξεκινάει με συναισθήματα στοργής και αμοιβαίας αγάπης, σκέψεις αιώνιας αφοσίωσης, έντονη ερωτική έλξη, προσδοκίες, όνειρα. Οι σύντροφοι στο ξεκίνημα της σχέσης, συχνά απομονώνουν τα θετικά χαρακτηριστικά, τα προτερήματα ο ένας του άλλου, από τα αρνητικά και τα ελαττώματά τους. Επιλέγουν να εστιάσουν στα καλά, αγνοώντας τα στοιχεία του εαυτού του άλλου που μπορεί να δυσκολεύουν τη σχέση. Με άλλα λόγια εξιδανικεύουν το σύντροφο, προκειμένου ο δεσμός να συντηρηθεί και να μη διακινδυνεύσει η ομοιόσταση της σχέσης. Μάλιστα πολύ συχνά οι σύντροφοι αναφέρονται σε αυτές τις πλευρές χαρακτηρίζοντάς τες ως «χαριτωμένες», έχοντας μάλιστα την προσδοκία ότι θα αλλάξουν με τον καιρό. Συνεπώς οι σύντροφοι αξιολογούν τη σχέση και προβλέπουν τη συνέχειά της με βάση αυτήν την «επιλεκτική» αντίληψη του άλλου και της μεταξύ τους «σχεσιακής πραγματικότητας».

Όσο η σχέση γίνεται πιο κοντινή όμως, οι σύντροφοι παρουσιάζουν έκπτωση στην ικανότητά τους να «ωραιοποιούν» τις συμπεριφορές του άλλου και αρχίζουν να βλέπουν «πιο καθαρά». Τότε η απογοήτευση, ο έντονος θυμός και οι καβγάδες διαδέχονται την προηγούμενη κατάσταση της «ιδανικής αγάπης» και οι σύντροφοι καταλήγουν να απομυθοποιούν ο ένας τον άλλον, αλλά και την ίδια τη σχέση.

Παράγοντες που μπορεί αποδυναμώσουν τη σχέση και θεραπευτική αντιμετώπιση.

Στις διαπροσωπικές σχέσεις, ιδίως τις συντροφικές, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορεί να ενεργοποιηθούν, να αποσταθεροποιήσουν τη σχέση και να οδηγήσουν στην απομάκρυνση των συντρόφων. Αυτοί οι παράγοντες είναι ένα συνονθύλευμα προσωπικών πεποιθήσεων, εμπειριών και βιωμάτων του κάθε συντρόφου. Στη θεραπεία ζεύγους, αναλύουμε και επεξεργαζόμαστε τους παρακάτω βασικούς παράγοντες που ενδέχεται να επηρεάσουν τη δυναμική της σχέσης:

Παρανοήσεις και παρερμηνείες. Καθένας από εμάς φέρει μια σειρά από πεποιθήσεις, αξίες, κανόνες και συνήθειες οι οποίες διαμορφώνονται από το οικογενειακό περιβάλλον που μεγαλώνουμε καθώς και τον κοινωνικό μας περίγυρο. Όλα αυτά τα στοιχεία επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο κάποιος αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τη συμπεριφορά του συντρόφου του. Για παράδειγμα, το να θυμώσει κάποιος και να μιλήσει απότομα υψώνοντας τη φωνή του, μπορεί για κάποιον να σημαίνει επίθεση ή απόρριψη, ενώ για άλλον απλώς μια ένδειξη συναισθηματικής έντασης. Στη θεραπεία, επιδιώκουμε να κατανοήσουν οι σύντροφοι ποια πρότυπα σκέψης κληρονόμησαν και πώς αυτά επηρεάζουν τη σχέση τους, ώστε να περιορίσουμε τις παρερμηνείες.

Προβλήματα στην επικοινωνία και μη ανάληψη προσωπικής ευθύνης. Η καλή επικοινωνία είναι ένα σημαντικό στοιχείο για τη διατήρηση μιας υγιούς σχέσης. Στην καθημερινότητα συχνά, τα ζευγάρια δυσκολεύονται να εκφράσουν λειτουργικά τις ανάγκες και τα συναισθήματά τους, γεγονός που οδηγεί σε παρεξηγήσεις. Στη θεραπεία, διδάσκουμε δεξιότητες ενεργητικής ακρόασης και ενισχύουμε την ικανότητα των συντρόφων να αναγνωρίζουν και να αναλαμβάνουν την προσωπική τους ευθύνη χωρίς να επιτίθενται και να κατηγορούν ο ένας τον άλλο.

Συναισθήματα απόρριψης και υποτίμησης. Η έλλειψη αμοιβαίου σεβασμού και εκτίμησης αποτελεί συχνά καταλύτη συγκρούσεων. Στη θεραπεία, βοηθάμε τα ζευγάρια να κατανοήσουν τη σημασία της συναισθηματικής υποστήριξης και της εκτίμησης του συντρόφου τους, αλλά και να αναπτύξουν στρατηγικές για την αποφυγή συμπεριφορών που προκαλούν αίσθημα απόρριψης ή υποτίμησης.

Χαμηλή ανεκτικότητα στη φυσιολογική φθορά της σχέσης. Οι σχέσεις, όπως και οι άνθρωποι υφίστανται καθημερινή φθορά με την πάροδο του χρόνου. Η καθημερινότητα, το άγχος, οι διαφορές στις ανάγκες μεταξύ των συντρόφων, μπορεί να οδηγήσουν σε συναισθηματική εξάντληση και συγκρούσεις που όσο εντείνονται θα απειλήσουν την ισορροπία στη σχέση. Η δυσκολία του ζευγαριού να αποδεχτεί τη φθορά της σχέσης μπορεί να προκύπτει από την αδυναμία αποδοχής της διαφορετικότητας του άλλου, από την κούραση της προσπάθειας και της ρουτίνας, από την προσδοκία ότι η σχέση θα παραμείνει αναλλοίωτη μέσα στο χρόνο κλπ. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αλλεπάλληλες απογοητεύσεις και συναισθηματική αποστασιοποίηση. Η κατανόηση ότι κάθε σχέση περνά από φάσεις φθοράς, που απαιτούν προσαρμογές και υποχωρήσεις, είναι κρίσιμη για την ανθεκτικότητα των μελών στη φθορά. Στη θεραπεία ζεύγους προσπαθούμε να ενισχύσουμε το δεσμό του ζευγαριού, να βρούμε από κοινού τρόπους για την «ανανέωση» της σχέσης και να επανεδραιώσουμε τη συμμαχία μεταξύ τους.

Διαφορετικές αντιλήψεις και στάση ζωής. Η διαφορετικότητα στη φιλοσοφία και τη στάση ζωής μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα σύγκρουσης σε μια σχέση. Κάθε σύντροφος φέρει μια μοναδική κοσμοθεωρία, που έχει διαμορφωθεί από τις εμπειρίες του, στο οικογενειακό και το κοινωνικό του περιβάλλον. Όταν δύο άνθρωποι με διαφορετικές αντιλήψεις έρχονται κοντά, είναι φυσικό να προκύπτουν διαφωνίες σχετικά με σημαντικά θέματα όπως η ανατροφή των παιδιών, η καριέρα, ο καταμερισμός των καθημερινών υποχρεώσεων, η διαχείριση των οικονομικών ή ακόμα και η κοινωνική συμπεριφορά. Η πρόκληση για τα ζευγάρια είναι να κατανοήσουν και να σεβαστούν τη διαφορετική φιλοσοφία ζωής του άλλου, αντί να προσπαθούν να επιβάλλουν την δική τους αντίληψη στον άλλο. Η συνειδητοποίηση ότι κάθε άνθρωπος έχει διαφορετική οπτική στα πράγματα μπορεί να οδηγήσει σε αμοιβαία αποδοχή και σε έναν πιο ανοιχτό και ειλικρινή διάλογο. Στη θεραπεία ζεύγους, βοηθάμε τα ζευγάρια να αναγνωρίσουν τις πεποιθήσεις, το σύστημα αξιών του καθενός, προκειμένου να δημιουργήσουν κοινούς στόχους και να βρουν τρόπους συμβιβασμού χωρίς όμως να θυσιάζουν την προσωπική τους ταυτότητα.

Αντίθετες τάσεις και διαφορές στην προσωπικότητα. Κάθε άνθρωπος χαρακτηρίζεται από μοναδικές προσωπικές ιδιαιτερότητες που καθορίζουν τον τρόπο σκέψης, αντίληψης και αντίδρασής του στον κόσμο γύρω του. Στις σχέσεις, αυτές οι διαφορές μπορούν να δημιουργήσουν προκλήσεις, καθώς τα ζευγάρια καλούνται να διαχειριστούν τις διαφορετικές ανάγκες, αξίες και συμπεριφορές του καθενός. Ενώ ορισμένες φορές οι αντιφάσεις αυτές φαντάζουν λόγοι να απομακρυνθούν, στην πραγματικότητα αποτελούν την ευκαιρία για ανάπτυξη και εξέλιξη. Η θεραπεία ζεύγους στοχεύει στην κατανόηση και αποδοχή των διαφορετικών χαρακτηριστικών του άλλου με απώτερο σκοπό την αρμονική συνεργασία των δυο συντρόφων. Οι σύντροφοι ενθαρρύνονται να εντοπίσουν τις διαφορές τους και να μάθουν να λειτουργούν συνδυαστικά, παρά τις διαφορές τους.

Σχεσιακή Ψυχοθεραπεία και Θεραπεία Ζεύγους

Στη θεραπεία ζεύγους με τη «Σχεσιακή Ψυχοθεραπεία», ο στόχος είναι η κατανόηση των υποκείμενων αιτίων που οδηγούν σε δυσλειτουργίες στη σχέση. Μέσω της συστηματικής ανάλυσης και της ενίσχυσης των επικοινωνιακών δεξιοτήτων, βοηθάμε το ζευγάρι να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει τις αιτίες των συγκρούσεων, προκειμένου να δημιουργήσει μια πιο ισχυρή και ισότιμη σχέση. Η θεραπεία επικεντρώνεται στην καλλιέργεια θετικών συναισθημάτων όπως η εκτίμηση, ο σεβασμός και η φροντίδα, ενώ ενθαρρύνει την ανάπτυξη μιας αμοιβαίας υποστήριξης. Οι βασικές αξίες της «Σχεσιακής Ψυχοθεραπείας» είναι η ισότητα, η ενσυναίσθηση και η συνεργασία, οι οποίες καθοδηγούν τη θεραπευτική διαδικασία για τη δημιουργία πιο υγιών και ισχυρών διαπροσωπικών σχέσεων.